ضرورت پرهیز از تولید آثار تکراری در تصویرگری کتابهای دینی
تاریخ انتشار: ۶ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۷۸۹۰۸
به گزارش خبرنگار مهر، محمدحسین صلواتیان استاد دانشگاه، تصویرگر مطرح ادبیات کودک و نوجوان و عضو هیئت داوران نخستین سوگواره سلسله طلایی، ظهر شنبه در نشست تخصصی «چالشهای تصویرسازی» از سلسله برنامههای جانبی نخستین سوگواره ملی «سلسله طلایی» دانستن مبانی تصویرسازی را برای هنرجویان ضروری دانست و بیان کرد: این مبانی شاید دهها سرفصل باشند که در دانشگاه در سه ترم تدریس میشود و میتواند ما را به سرچشمههای درستی برساند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این استاد دانشگاه، با طرح این سؤال که چه ضرورتی دارد ما یک متن را تصویرسازی کنیم، گفت: تصویرگر یک متن را میخواند، تصورات ذهنی برای او ایجاد میشود و او تصورات ذهنی خود را به خورد مخاطب میدهد؛ درحالی که ممکن است در ذهن مخاطب با خواندن متن، تصاویری به مراتب زیباتر از تصویری که تصویرگر ارائه کرده است نقش ببندد.
صلواتیان با اشاره به چالشهای زیاد تصویرگری، گفت: آیا اصلاً تصویرگر اجازه دارد تصویرسازی کند؟ آیا این یک اجحاف در حق مخاطب نیست که سلیقه خود را به عنوان تصاویر یک متن به مخاطب ارائه کنیم؟ آیا بهتر نیست یک متن را با صفحه سفید به کودک و نوجوان ارائه دهیم تا خود او نقاشی کند؟
تصویرگر مطرح ادبیات کودک و نوجوان با بیان اینکه در این نشست تخصصی فقط به طرح موضوع میپردازیم، تصریح کرد: در تصویرسازی باید به موضوع توجه کرد و به آن پرداخت. کتاب در حال حاضر با تکنولوژی درگیر است، باید بدانیم هنر ما در ارتباط ما با کتاب و تکنولوژی چه میزان قابل تبدیل، انتشار و تولید است و چه پیوستهایی دارد.
این استاد تصویرگری ادامه داد: زمانی که از کتاب با تکنولوژی و فناوری امروزی صحبت میکنیم، تعریف کتاب عوض میشود و ما با دنیای جدیدی روبه رو میشویم؛ لذا این نشست فرصتهای خوبی برای طرح موضوع دارد.
وی با بیان اینکه نکته مهم بعدی در خصوص کودک و تعریف ما از کودک است، عنوان کرد: باید ببینیم نگاه ما به کودک عوامانه است یا هنرمندانه، هنرمندی که با کودک مراوده دارد باید تعریف درستی از آن داشته باشد؛ این تعاریف در حوزه انسان شناسی است، باید بدانیم مخاطب ما قرار است از کدام نقطه به کدام نقطه برود و تا ابهامات ذکر شده، برطرف نشود همچنان در تاریکی حرکت خواهیم کرد.
صلواتیان با تأکید بر اینکه تا زمانی که خودشناسی نداشته باشیم نمیتوانیم کودک را بشناسیم، افزود: برخی از مباحث مربوط به معرفت نفس است؛ کودکان امروزی این موضوعات را به خوبی متوجه میشوند. علم روانشناسی در این خصوص مطالبی را مطرح میکند اما برای هنرمندی که قرار است برای یک مخاطبی که دید عالم قدسی دارد تصویرگری کند، موضوع متفاوت است.
استاد دانشگاه با بیان اینکه این موارد در رابطه با نوجوان پیچیدهتر است، گفت: نظرات اکثر روانشناسان در رابطه با کودک، شبیه و یا مکمل یکدیگر است اما در رابطه با نوجوان نظرات متفاوتی وجود دارد و به همین دلیل انسان با رسیدن به سن نوجوانی، حیات ملکوتی پیدا میکند و فریضههای دینی بر او واجب میشود.
این تصویرگر مطرح کودک و نوجوان تأکید کرد: بنابراین ما قصد انجام هنر دینی داریم و هنر دینی تعریف تخصصی داشته و نیاز به پیشنیازهای متعدد دارد.
وی تحقق موضوعات مطرح شده را منوط به متفکر بودن هنرمند دانست و گفت: اگر فردی متفکر بوده اما هنرمند نباشد، خروجی آن آثاری میشود که در وادی هنر نیست و از طرفی اگر فرد هنرمند باشد اما متفکر نباشد، محصول خروجی جایگاهی در هنر دینی نخواهد داشت.
خلأ برگزاری رویدادهای تصویرگری با مضامین دینی آزاردهنده است
صلواتیان در خصوص برگزاری رویدادهای تصویرگری با مضامین دینی و ارزشی، گفت: خلأ برگزاری اینگونه رویدادها آزاردهنده است، بشر امروز و آخرالزمانی با بشر تمام دوران تاریخ متفاوت است و با پدیدههایی روبهروست که هیچگاه بشر با آن مواجه نبوده؛ او در یک اقیانوس بیکران از نعمتهایی زندگی میکند که میلیاردها انسان قبل از او از آن محروم بودند.
وی بیان کرد: این انسان قطعاً با انسان سالهای گذشته متفاوت و موجودی جدید است، همانطور که کودکان امروزی با کودکان سالهای بعد متفاوت خواهند بود، کودکان امروزی نکاتی را میدانند و درک میکنند که بسیار عجیب است، لذا برای تولید محصول فرهنگی برای آن باید آن را خوب بشناسیم.
تصویرگر مطرح ادبیات کودک و نوجوان با تأکید بر اینکه ذهن هنرمندان باید غنی شود، گفت: هنرمند اگر عقبهای نداشته باشد، در یک دنیای محدود باقی میماند، لذا هنرمند باید همواره بهروز شود؛ ساحتها و نوع حضورها متفاوت است بنابراین باید کودکان را با مقدمه، مباحث و شیوه نو و به روز و جدید با مسائل دینی آشنا کرد تا بتوان به این عمل، هنر گفت.
این استاد تصویرگری اضافه کرد: ما باید پلههایی برای غنیسازی هنرمندان بسازیم تا با یک حضور امروزی و نوتر و نگاه و دنیای زیباتر برای مخاطب حرف داشته باشند؛ اگر این نگاه تغییر پیدا نکند، درگیر تکرار خواهیم شد.
استاد دانشگاه افزود: درحال حاضر نیز در حوزه کتاب دینی تکرارهای کسالتبار داریم، بدترین نوع حمله به دین نیز تولید کتابهای سطحی دینی است.
وی تأکید کرد: ما نباید در ظاهر متوقف شویم، زیرا بشر امروز تشنه محتواهای دینی ماست، سرچشمهای در کل جهان شروع به جوشیدن کرده و ما باید حرف تازهای که از تفکر و نگاه تازه منشأ میگیرد و به محصول تازه منجر میشود داشته باشیم، هرچند تا به امروز کارهای خوبی انجام شده و البته راه طولانی در پیش است.
خاطرنشان میشود نخستین سوگواره ملی «سلسله طلایی» با موضوع امام حسین (ع) به همت ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم، مؤسسه بهفام و انتشارات اعلایی برگزار میشود.
نمایشگاه آثار منتخب این سوگواره از ۲۸ مهرماه تا ۱۲ آبانماه در گالری «بهفام» به نشانی «خیابان مصلی، بین کوچه ۱۰ و ۱۲» و در گالری «سرو» به نشانی «میدان شهید دستغیب» پذیرای علاقهمندان فرهنگ و هنر است.
کد خبر 5923637 مهدی بخشی سورکیمنبع: مهر
کلیدواژه: قم تصویرگری هنرهای تجسمی بوشهر تبریز طوفان الاقصی همدان خطبه های نماز جمعه انتخابات مجلس شورای اسلامی سنندج ایلام اردبیل فلسطین کرمانشاه ورزش کرمان گلستان استاد دانشگاه کودک و نوجوان تصویرگر مطرح یک متن
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۷۸۹۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کمرنگشدن نشریات تخصصی نوجوانان از عوامل افت شعر نوجوانان است
به گزارش خبرگزاری مهر، نشست تخصصی «شعر نوجوان از منظر مخاطب و جایگاه امروزی آن» به دبیری انسیه موسویان و با سخنرانی افسون امینی شاعر، نویسنده و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی با موضوع «شعر نوجوان، سرگردانی میان متن و مخاطب» و حسین تولایی با موضوع «واکاوی جهان در تجربه-سرودههای نوجوانان» برگزار شد.
امینی گفت: حرف زدن در مورد شعر نوجوان، بینیاز از صحبت کردن دربارهی شعر کودک نیست؛ به ویژه که منابع ما در حوزهی شعر نوجوان بسیار اندک است.
وی با اشاره به سیر تاریخی شکلگیری شعر نوجوان افزود: شعر کودک برخلاف داستان کودک که به شکل خودجوش مسیر خود را طی کرد؛ به صورت خودجوش شکل نگرفت. پس از انقلاب مشروطه، نیاز متولیان مدارس و کودکستانها به تولید شعر برای دانشآموزان، باعث شکلگیری شعر کودک و تولید محتوا در این دوره شد. در این میان، رواج ترانههای عامیانهی دورهی مشروطه و گسترش کار ترجمه تأثیر بسزایی داشتند.
این نویسنده گفت: در این دوره شعر نوجوان وجود نداشت، چرا که اصولاً مفهوم نوجوانی در این دوره هنوز شکل نگرفته بود و مخاطبان به دو گروه بزرگسالان و کودکان تقسیم میشدند. گاه شعر برخی از شاعران بزرگسال که از نظر زبانی و محتوایی اشعارشان برای نوجوانان قابل فهم بود، مثل پروین اعتصامی در حوزهی شعر نوجوان مورد توجه قرار میگرفتند.
وی افزود: پیشرفت علم روانشناسی و آشنایی با دیدگاههای کسانی چون ژان پیاژه و نیز دومین سمینار ملی ادبیات کودک شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۶ که بخش مهمی از آن مختص شعر کودک با سخنرانی عباس یمینی شریف بود، زمینهی توجه به شعر نوجوان را فراهم کرد. در دهههای ۴۰ و ۵۰ افرادی مثل محمود کیانوش به صورت جدی وارد حوزهی شعر کودک و نوجوان شوند. کیانوش تحت تأثیر نظریهی رشد پیاژه و ادبیات ترجمه، نخستین شاعری است که به طور جدی سراغ شعر نوجوان رفت و اولین کتاب شعر نوجوان را با عنوان «آفتاب خانهی ما» منتشر کرد. نکتهی قابل توجه در مورد شعر کودک در ایران، پشتوانهی پژوهشی آن، قبل از رواج و گسترش آن در بین شاعران کودک است. دو کتاب «نیم قرن در باغ شعر کودکان» از عباس یمینی شریف و «شعر کودک ایران» از محمود کیانوش در زمانی منتشر شدند که شاعران کودک بسیار انگشتشمار بودند.
امینی گفت: در دههی ۶۰ به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعیای که در جامعه رخ داد، نیاز بود تا آموزش و پرورش و نهادهایی مثل وزارت ارشاد و غیره توجه ویژهای به جمعیت نوجوان داشته باشند. نسلی که در آن زمان به لحاظ کمیت، طیف وسیعی از جمعیت کشور را شامل میشد. بنابراین به شعر نوجوان توجه بیشتری شد و شاعرانی چون جعفر ابراهیمی، محمدکاظم مزینانی، وحید نیکخواه آزاد، جواد محقق، قیصر امینپور، افشین علاء و دیگر شعرا پای کار آمدند. این شاعران متناسب با نیاز نوجوان آن روز شعر میسرودند؛ اگرچه هنوز اشعار آنان بین شعر نوجوان و شعر کودک یا بزرگسال معلق بود.
این مدرس دانشگاه گفت: از دههی ۷۰ شعر نوجوان رشد و جایگاه خود را پیدا میکند. در این دوره کتابهای شعر نوجوان از نظر ظاهری هم به ثبات میرسند و فونت و قطع آنها برای مخاطب تعریف مشخصی مییابد، اگرچه هنوز نوسانهایی هست و گاه شعر نوجوانان، با تصاویر و قطع کتاب کودک منتشر میشود. از شاعران شاخص شعر نوجوان در این دهه، میتوان از بیوک ملکی، افسانه شعباننژاد، افشین علاء، عرفان نظرآهاری، شاهین رهنما، آتوسا صالحی و محمدکاظم مزینانی نام برد.
وی افزود: در دههی ۸۰ تعداد شاعران نوجوان بیشتر و آثار آنان متنوعتر شد. ظهور شاعران توانمند در این دهه، کتابهای شعر نوجوان را از نظر مضمون، قطع و زبان با تنوع قابل توجهی همراه کرد. در این دوره بسیاری از شاعران شعر کودک نیز، برای محک زدن خود وارد حوزهی شعر نوجوان میشوند. بیشتر شاعران این دهه موفق هستند و تا سالهای بعد هم میمانند. از چهرههای شاخص این دوره علاوه بر شاعران دههی ۷۰، میتوان از مهدیه نظری، عباس تربن، حسین تولایی، مهدی مردانی، انسیه موسویان، غلامرضا بکتاش، علی باباجانی، کمال شفیعی و.... را نام برد.
این شاعر با تاکید بر اینکه این روند در دههی ۹۰ هم ادامه یافت، گفت: با این تفاوت که از اواخر این دهه، این رشد کمرنگ میشود و ما با کتاب شعر نوجوان کمتری روبهرو هستیم و توجه ناشران به چاپ و کیفیت این نوع ادبی کمتر میشود.
امینی گفت: از نظر من مخاطب شعر کودک عام است، اما مخاطب شعر نوجوان خاص. کتابهای شعر کودک از سوی والدین در هر سطح و طبقهای برای سرگرمی و آموزش کودکان خریداری میشوند؛ اما شعر نوجوان باید توسط نوجوان علاقهمند به شعر خریداری شود. نوجوانی کتاب شعر میخرد که خودش اهل شعر و ادبیات باشد. بنابراین شعر نوجوان از سوی ناشران با اقبال مواجه نیست. از سوی دیگر، آشنایی ما با شعر نوجوان در سطح جهانی کمرنگ است. تنها تعداد کمی از مترجمان مثل رضی هیرمندی و مهدی مرادی به سراغ ترجمهی شعر نوجوان رفتهاند. در سطح جهانی نیز جوایز ادبیات کودک و نوجوان بیشتر معطوف به آثار کودکانه است تا آثار نوجوان.
یکی از دلایل اوجگیری شعر نوجوان در دههی ۸۰ حضور نشریات حرفهای بود
در ادامهی این نشست، حسین تولایی با تاکید بر اینکه در دههی ۸۰ شعر نوجوان در اوج خود بود و چهرههای تازه و جوان در این دوران درخشیدند، گفت: این روند رو به رشد از نیمهی دوم دههی ۹۰ سیر نزولی به خود گرفت. به گونهای که در سالهای اخیر، چهرههای جوان و موفق در این زمینه کمتر دیده میشود و شعر نوجوان هنوز به نامهای شاعران پیشکسوت و شاعران اواخر دههی هفتاد و هشتاد به راه خود ادامه میدهد. از دلایل مهم این مشکل، کمرنگشدن نشریات تخصصی نوجوانان، تعطیلشدن جشنوارهی مطبوعات کودک و نوجوان و البته افزایش جشنوارههای مناسبتی است.
وی افزود: قطعاً یکی از دلایل اوجگیری شعر نوجوان در دههی ۸۰ حضور نشریات حرفهای و موفقی مثل سروش نوجوان، آفتابگردان و نشریهی دوچرخه بوده است. این نشریات در آن زمان جریانساز بودند و توانستند حرکتی را در جامعه ایجاد کنند و افرادی مثل آتوسا صالحی، عرفان نظرآهاری، مهدیه نظری، عباسعلی سپاهی یونسی، انسیه موسویان، مهدی مردانی، عباس تربن، مهدی مرادی، فاصل ترکمن، کبری بابایی و … را به جامعهی ادبی تحویل دهند. با تعطیلشدن این نشریات، شعر نوجوان هم جایگاه ویژهی خودش را کمکم در بین ناشران از دست داد و چاپ کتاب شعر نوجوان هم با چالش جدی مواجه شد. در حالی که نشریات کودک و نوجوان بیش از کتابهای این ردهی سنی میتواند در علاقهمندی این گروه سنی به حوزههای فرهنگی مؤثر باشد.
وی با طرح این سوال که چرا شعر نوجوان امروز با مخاطب مواجه نیست؟ گفت: شعر نوجوان در میان نوجوانانی مخاطب دارد که دغدغهی شعری داشته باشند؛ یعنی مخاطبان تخصصی. تعداد این افراد به گواه تعداد نوجوانان شاعر عضو کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سراسر کشور، دانش آموزان شرکت کننده در مسابقات سراسری فرهنگی و هنری در رشتهی شعر وزارتخانه آموزش و پرورش، شاعران نوجوان مرتبط با نشریاتی مثل دوچرخه، آفتابگردان و.... کم نیست. مضاف بر اینکه حتی اگر هم این تعداد کم باشد، جامعه موظف است برای آنها خوراک لازم را تهیه کند.
این شاعر سپس به تشریح پژوهش خود در نشریهی دوچرخه در فاصله زمانی ۱۳۹۵ تا پایان ۱۳۹۹ پرداخت و گفت: بر اساس این پژوهش، در ۲۲۶ شمارهی منتشر شدهی نشریهی دوچرخه، در بازه زمانی یاد شده، ۷۱۵ شعر از ۱۶۸ نوجوان شاعر و علاقهمند به شعر بر اساس نظریهی ارتباطی ربکا نای مورد بررسی قرار گرفت و اشعار نوجوانان در حوزه ارتباطی به چهار دستهی تعامل با خود، تعامل با خدا، تعامل با دیگری و تعامل با محیط تقسیم شدند.
وی افزود: بر اساس یافتههای این پژوهش در فاصله زمانی مذکور بر اساس هسته مرکزی شعر نوجوانان، تعامل با دیگری با ۶۰ درصد فراوانی، بیشترین مضمون شعری نوجوانان را به خود اختصاص میداد و پس از آن تعامل با محیط با ۲۳ درصد، تعامل با خود با ۱۴ درصد و تعامل با خدا با ۳ درصد به ترتیب، بیشترین فراوانیها را دربرمیگرفتند.
تولایی گفت: در زمینهی تعامل با دیگری، عاشقانهها با فراوانی مطلق ۳۹۸ شعر، بیشترین درصد تعامل با دیگری را شامل میشدند؛ یعنی چیزی حدود ۵۵ درصد. این در حالی است که پروژه شعر عاشقانه نوجوان که در یکی از مؤسسات انتشاراتی دنبال میشد و بنا بود با همت گروهی از شاعران حوزه نوجوانان منتشر شود، با تغییر مدیریت آن انتشارات متوقف شد و ناشران دیگر هم از چاپ آن استقبال نکردند. این پژوهش با عنوان "نشریات کودک و نوجوان به مثابه راهنمایی برای مخاطب شناسی؛ مورد مطالعه نشریه دوچرخه" در سال گذشته در گاهنامهی نقد کتاب کودک و نوجوان منتشر شده است.
همچنین افسون امینی که ۱۶۰ شعر از ۱۶ شاعر نوجوانان را گردآوری کرده و به چاپ سپرده است، در آغاز سخنرانی خود از محمد هادی محمدی و زهره قائینی به خاطر تألیف مجموعهی تاریخ ادبیات کودکان ایران که از منابع ارزشمند مرجع در این حوزه است، سپاسگزاری کرد.
کد خبر 6089743 زینب رازدشت تازکند